بانام و یاد خدا و برای خدا.
پندار نیک + گفتار نیک + کردار نیک = زندگی نیک.
هزینه های بالا سری و ضرر های وارده به پروژه :
با اینکه در گذشته در رابطه با هزینه های بالا سری مقالاتی نوشته شده است، ولی با توجّه به سؤالات متعدّدی که در این زمینه می شود؛ این مقاله را در باره هزینه بالا سری مطرح می نمایم؛
هزینه بالا سری چیست؟..
هزینه بالاسری هزینه حدود حد اقل سی در صد پروژه هست، که این هزینه در قیمت عملیّات گنجانده نمی شود، و برای هر پروژه برای مدّت زمان قرار داد محاسبه می شود، که نسبت آن با توجّه به هزینه های اجرائی محاسبه شده، و ضریب هزینه بالاسری مشخّص می شود، که این رقم در پروژه های عمرانی که بیمه پرداختی آن پروژه معادل هفت در صد می باشد حدود سی در صد در می آید، و در پروژه های غیر عمرانی و پروژه های دستمزدی که حق بیمه آنها ۱۷/۸در صدمی باشد حدوداً معادل ۴۳/۵ در صد در می آید، این در صد هزینه بالا سری به مبلغ اجرای قرار داد اضافه شده و مبلغ قرارداد تعیین می گردد،
برای اینکه مطلب بیشتر روشن شود به نظر می رسد، که بایستی بیشتر در موردش بحث بشود؛ به طور مثال وقتی مبلغ هزینه های یک پروژه عمرانی را محاسبه می کنیم، می توانیم برای هر متر مکعب پی کنی تعداد کارگر و یا ساعت کار یک بیل مکانیکی را محاسبه نمائیم و یا برای پی سازی هزینه های مصالح از قبیل سنگ لاشه و شن و ماسه و سیمان و آب و بنّا و کارگر و سایر لوازم مورد نیاز را بر آورد نمائیم، همینطور هزینه کلیّه عملیّات اجرائی را به همین نحو ماسبه می کنیم، ولی هزینه های بالا سری را در محاسبات فوق نمی توانیم به گنجانیم یعنی حقوق مدیر پروژه، رئیس کارگاه، حقوق نفرات دفتر فنّی، امور مالی و تدارکات و سایر هزینه های بالا سری مشروح در پیوست شماره سه فهرست بهای ابنیه را نمی توانیم در قیمت های عملیّات سر شکن نمائیم، در نتیجه هزینه های بالاسری را در یک پروژه بطور جداگانه برای مدّت زمان پیش بینی شده در قرار داد محاسبه می کنیم، و رقم بدست آمده را با مقایسه؛ رقم هزینه بالاسری به نسبت هزینه اجرای کار ضریب بالا سری را تعیین می نمائیم.
نوع هزینه شدن هزینه های بالا سری؛
همانطوریکه مطرح شد؛ هزینه های بالاسری هزینه های مستمر کارگاهی می باشد، که بطور روزانه و مرتّب پرداخت می گردد، و هیچ ارتباطی هم به کار کرد پروژه ندارد، یعنی پروژه فعّال باشد یا نباشد، پروژه کم کار بکند و یا زیاد کار بکند، تأثیر چندانی در هزینه بالا سری ندارد، یعنی حقوق ها و سایر هزینه ها در حال پرداخت شدن بوده و کم و یا زیاد نمی گردد. بخصوص در زمانیکه کارگاه کمتر از برنامه پیش بینی شده فعالیّت بنماید، یعنی وقتیکه فعالیّت کارگاه کم باشد، نمی توان به نفرات مشغول در پروژه گفت که شما هم بایستی حقوق نگیرید و یا کمتر بگیرید.
توجّه: اکثراً مطرح می شود؛ در قرارداد هائیکه وابسته به فهرست بها نیستند، و یا شرایط عمومی پیمان پیوست قرار داد نمی باشد، تکلیف هزینه بالا سری چه می شود؟ اگر توجِه بکنیم، می بینیم که کلیّه پروژه ها با انواع قرار دادهای متفاوت هزینه بالا سری دارد، اعمّ از اینکه این قرارداد ها به عنوان پیمانکاری، مقاطعه کاری، فهرست بهائی، زیر بنائی ویا هرنوع قرارداد دیگر، که باشد، هزینه های بالا سری را دارد؛ از قبیل حق بیمه، مالیات، سود پیمانکار که دارائی معادل ۲۵ در صد در نظر می گیرد و هزینه دفتر مرکزی و سایر هزینه های رفت آمد و غیره، که همه اینها نسبت به نوع و زمان قرارداد محاسبه می شود. و در مدّت قرار داد هزینه می شود، و اصولاً این ارقام در رقم کلّ قرار داد مستطر می باشد، وهر اجرا کننده نیز آنرا در نظر می گیرد، خواه پیمانکار باشد و یا کارفرما، به طوریکه در قرارداد ها مطرح می شود؛ که اگر پیمانکار، کاری را انجام نداد، کارفرما خود آن کار را انجام داده و کل هزینه آن را به اضافه در صدی به حساب پیمانکار منظور می نماید، اکثراً این در صد را بین ۱۵ تا ۳۰ در صد در نظر می گیرند.
نوع پرداخت هزینه بالا سری در صورت وضعیّت ها؛
در پروژه ها هزینه بالاسری برخلاف آنچه که روزانه هزینه می شود و هیچ ربطی به کار کرد ندارد، در صورت وضعیّت ها به صورت در صدی از کارکرد پرداخت می گردد، در صورتیکه این هزینه ها هیچ نوع وابستگی به کارکرد ندارند، اصولاً بایستی هزینه بالا سری به صورت هزینه روزانه محاسبه شود، و سپس در تعداد روزهای زمان کارکرد صورت وضعیّت ضرب نموده و به مقدار کارکرد اضافه شود، هزینه بالا سری بایستی به همین منوال تا آخر پروژه محاسبه و پرداخت گردد، حتّی در زمانیکه پروژه کار نمی کند و یا خیلی کم کار می کند، هزینه بالا سری بایستی پرداخت شود، یعنی پروژه هر مقدار زمانی که طول بکشد، بایستی هزینه بالاسری به همین ترتیب پرداخت گردد، در مورد پرداخت هزینه بالا سری به این صورت، خیلی از اساتید معتقد هستند؛ که اگر هزینه بالاسری به این نحو پرداخت گردد، پیمانکار در اتمام پروژه کوتاهی مینماید، چون پروژه هرچه بیشتر طول بکشد به نفع آنها خواد بود، در این زمینه بایستی به کنترل پروژه و ماده ۴۶ شرایط عمومی پیمان، (یعنی فسخ پیمان) توجّه شود، به استناد به شرایط عمومی پیمان، سیستم کنترل پروژه به شدت می تواند جلو سهل انگاری ها و سوء استفاده های پیمانکار را بگیرد.
ضرر و زیان هزینه وارده به پروژه در نتیج تطویل پیمان؛
۱ – در طول زمان پروژه یعنی تا زمانیکه پروژه کاملاً به اتمام نرسیده هزینه بالاسری هزینه می شود، و این یکی از ضررهای حتمی پروژه می باشد، که بایستی هزینه بالا سری به صورت صد در صد پرداخت گردد.
۲ – پس از ختم پیمان تا تسویه حساب شصت تا هفتاد در صد هزینه بالا سری به نسبت هزینه تحمیلی، هزینه می شود، ( هزینه های پس از ختم پیمان عبارتند از هزینه دفتر مرکزی، هزینه بیمه و مالیات، هزینه های تمدید ضمانت نامه هزینه های رفت و آمد و پذیرائی، سود پیمانکار، هزینه های وکیل و هزینه های دادرسی، وسایر هزینه هائیکه به نسبت نوع پروژه و موقعیّت و وضعیّت پروژه تحمیل می شود
۳ – کرایه ماشین آلات تا زمان ختم پیمان. آزاد نشدن پیمانکار برای گرفتن کارهای جدید.
۴ – سایر ضرر وزیانهائی که به پروژه وارد شده است.
۵ – به روز رسانی ارزش پول دریافتی بر حسب شاخص های اعلانی بانک مرکزی.
توجّه: اغلب سؤال می شود که هزینه بالا سری بر اساس چه بخشنامه ای می باشد؟.. باید توجّه کرد که هزینه بالا سری قسمت اعظمی از پروژه هست و به هیچگونه بخشنامه ای هم نیاز ندارد، و بدون هزینه های بالاسری هم هیچ پروژه ای را نمی توان اجرا کرد، با توجّه به اینکه آیتم ها و موارد هزینه بالاسری پیوست فهرست بها می باشد، (پیوست شماره سه فهرست بهای ابنیه). امکان اینکه در قراردادی اسمی از هزینه بالا سری نبرده باشند وجود دارد، در اینگونه قرارداد ها هم هزینه بالاسری منظور شده است و در دل کلّ قرارداد مستتر می باشد.
2 comments for “هزینه بالا سری و زیان های وارده به پروژه”